GÜNEŞ GÖZLÜĞÜ BİZLERİ NASIL CİMRİ YAPIYOR?

Şimdiye kadar bloğumda yazdığım yazılarda, güneş gözlüğünün bir çok farklı alandaki etkisini içeren akademik araştırmalara yer vermeye çalıştım.
Örneğin, güneş gözlüklerinin bizi neden daha çekici gösterdiğinden, koyu lensli güneş gözlüklerinin hanımefendilere neden daha fazla 'hafif meşrep' bir imaj verdiğine kadar önüme çıkan bir çok ilginç konuyu, kendi yorumlarımı da ekleyerek sizlerle paylaşmaya çalıştım. Gözlüğüm Şekil Önümden Çekil ve Güneş Gözlükleri Bizi Neden Daha Çekici Yapar?başlıklı yazılarımda, güneş gözlüklerimizin yüz iskeletini tekrar tanımladığını ve lens renklerinin önemi gibi konularda düşüncelerimi ve destekleyen araştırmaları paylaşmıştım.
Bu seferki konumuz da bir o kadar ilginç; 'Güneş gözlükleri ahlak bilincimizi değiştirebilir mi?'

2010 yılında, University of Toronto tarafından yapılan ve güneş gözlüğü takmanın ahlaki davranışlar üzerindeki etkisini araştırmak için yapılan çalışmada seksen deneğin yarısına güneş gözlüğü verilirken, diğer yarısına da numarasız şeffaf lensli gözlükler verildi.
Psychology Today dergisinde yayınlanan araştırmayı yapan Chen - Bo Zhong ve ekibi, grup üyelerine paylaşmaları için üye başına 6 USD verdi. Yabancılara yardım etme odaklı araştırmanın sonuçları hayli ilginçti. Güneş gözlüğü takanlar ortalama 1.81 USD yardım yaparken, şeffaf gözlük takanlar ortalama 2.71 USD yardımda bulunmuşlardı.
Peki bunun sebebi neydi?

Kuboraum

Daha önceki yazılarımda da belirttiğim gibi, güneş gözlükleri aslında bir nevi maske görevi görmekte. Kuboraum gibi ünlü markaların gözlüklerini 'maske' olarak tanıtmaları zaten bu algıda yalnız olmadığımızı gösteriyorlar. Maskelerle ilgili yapılmış bir çok tarihi bilgi ve araştırma var. Geçmişte maske takan devlet görevlileri yasaları çiğnemeye başlayınca, Papa III. Innocent zamanında maske kullanımı yasaklanmış.. Bir araştırma ise hayli komik. Cadılar Bayramı'nda maske takan çocuklar, maske takmayan çocuklara göre daha fazla şeker istemişler, yani tam anlamıyla 'yüz'süzleşmişler :)
Evet, güneş gözlükleri maske görevi görmelerinden dolayı bizi deyim yerindeyse daha yüzsüz ve isimsiz yapıyorlar, daha fazla güvende hissetmemize yol açıyorlar. Eminim şu anda bu yazıyı okuyan çoğu kişi, vakt-i zamanında güneş gözlüklerini takarak bir kişiye bakmışlığı vardır :) Özellikle koyu lensli güneş gözlükleri bize bir nevi 'görünmezlik' kazandırdığı için, bizler güneş gözlükleriyle normale göre daha rahat olabiliyoruz. Biliyorsunuz gözler yalan söylemiyor. Dolayısıyla güneş gözlükleri bizi göz kontağından koruyor ve biz dürüstlük konusunda biraz daha rahat geri adım atabiliyoruz.
Yukarıdaki araştırmada güneş gözlüğü takanların cimrileşmesi bu yüzden.
Bu arada koyu lensli gözlüklerin bizi görünmez yaptığı için karşıdaki kişide daha az güvenilir bir algı oluşturduğumuzu, bu yüzden de önemli biriyle konuşurken gözlüklerimizi çıkararak göz kontağı kurmaya çalışmamız gerektiğini de unutmayalım.

Aynalı gözlüklerin sırrı

Araştırmayı yayınlayan newrepublic.com, ilginç tahlillere de yer veriyor. Philip Zimbardo tarafından 1971 yılında Stanford Üniversitesi'nde yapılan araştırmada, 24 fiziksel ve beyinsel olarak normal olan deneklerin yarısına (bodrum katına kurulan hapishanede) mahkum, yarısına da gardiyan gibi davranma görevi veriliyor. Araştırma, süresi dolmadan sona eriyor çünkü mahkumların psikolojisi zedelenirken, mahkum rolü oynayanlar canavarlaşıyor. Sadist davranışlarda bulunmaya başlıyorlar.
Günümüzde ise bizi bu davranışlara itebilecek güç güneş gözlüğü, yazıya göre özellikle aynalı güneş gözlükleri. Çünkü bize gardiyan rolü veriyorlar, kendimizi bu gözlüklerle daha güvenli ve 'görünmez/isimsiz' hissedebiliyoruz.

Güneş gözlüklerinin etkileri konusunda bakalım daha ne gibi araştırmalar okuyacağız. Güneş gözlükleri bizi biraz daha fazla 'ahlaksız' yapıyor mu bilmiyorum, gerçi yukarıdaki araştırmaya göre öyle, ancak benim kafamda da güneş gözlükleriyle araştırılmasını istediğim bir kaç konu var.. Örneğin güneş gözlükleri ve altın oran konusunda ciddi bir beklenti içindeyim en kötü kendim bu konuda bir araştırma içine gireceğim.  Yaparsam sonuçlarını bildiririm :)
Siz siz olun gözlüklerinizi ciddiye alın diyor, saygılarımı bildiriyorum..